Sigara Yasaklarına Dair

AKP Hükümetinin sigarayı bıraktırmak/azalttırmak için uyguladığı politikaların çoğunu doğru buluyorum. Özellikle halka açık, kapalı ortamlarda sigara içiminin yasaklanması toplumsal sağlık açısından çok önemli bir gelişme oldu. Bu uygulamayla içilen sigara sayısı da sigara içenlerin sayısı da azaldı, sigara içmeyip sigara içilen ortamda bulunan pasif içicilerin sağlığı için de oldukça yararlı bir uygulama oldu bu.

Gelelim sigarayla ilgili bir diğer uygulamaya. Bilindiği gibi sigara paketlerinin üzerine sigaranın zararlarını anlatan yazılar ve resimler konuldu. Bunlar sigaraya başlayacak olanlara hiç başlamamaları için bir uyarı, sigarayı bırakmayı düşünen insanlara da bırakmaları için yardımcı oldu. Toplum sigaranın zararları konusunda biraz daha bilinçlendi.

Televizyonda gösterilen “sigara pişmanlıktır” görüntüleri ise sigaranın zararlarını anlamamız için en etkili yöntem. Bu görüntüleri izledikten sonra insan sigarasını yakmadan önce durur, bir düşünür “ben ne yapıyorum?” diye.

Bu uygulamalarla sigaranın zararları topluma anlatılmış; sigara içenlerin sayısı, içilen sigara pakedi sayısı azalmıştır.

Sigara karşıtı en radikal uygulama ise sigara zamları oldu. Peki bu zamlar topluma yansıtıldığı kadar etkili oldu mu ?

 Sigaralara gelen zamlardan sonra insanlar ilk tepki olarak sigarayı bıraktılar veya içtikleri sigaraları değiştirdiler. İlk tepki geçtikten sonra tiryakilerin çoğu sigaraya yeniden başladı. Kimisi eski sigaralarına geri döndü, kimisi yeni sigaralarıyla devam etti.

Bu zamlarla beraber satılan sigara sayısında ciddi oranda azalma oldu. Peki bu azalma sigara içenlerin azaldığı yönünde yorumlanabilir mi ? Ülkemizde sigara içenlerin sayısı daha çok satılan sigara pakediyle ölçüldüğü için ilk bakışta sigara içenlerin azaldığı düşünülebilir.

Gözden kaçan nokta iste kaçak/sahte sigaraların oranı. Bu oran zamlardan önce %5 civarında iken, zamlardan sonra %20’ye çıktı. Bu artış sigara içenlerin azalmadığını, insanların kaçak/sahte sigara içmeye yöneldiğini gösteriyor. Bu nedenle bu uygulamanın esas amacı olan insanlara sigarayı bıraktırma konusunda pek işe yaramadağını ve insanları daha sağlıksız olan kaçak/sahte sigaralara yönelttiğini görüyoruz.

Devletin bu işten gördüğü bir zarar da satılan sigaralardan elde edilen vergi gelirinin azalmasıdır - yapılan zamlara uygulanan vergi indirimi maliye bakanlığının müdahlaseiyle gerçekleşmişti - İnsanlar orjinal paket almadığı için, devletin paket başına aldığı vergiler arttığı halde totale vurulduğunda gelir kaybı yaşadığı açık. Devletin sadece satılan sigaralardan aldığı vergilerdeki azalmanın yanında sigara fabrikalarından, sigara satışlarının yapıldığı yerlerden topladığı gelir vergilerinde de bir azalma olmuştur.

Benim düşünceme göre, sigaralara uygulanan vergilerde indirim yapılarak insanların yeniden orjinal paket alması sağlanmalı, vergi kayıplarının önüne geçilmelidir. Sigarayla mücadele konusunda yapılan zamların, diğer piskolojik mücadele yöntemleri yanında daha başarısız olduğu açıktır.

Sigarayla mücadele başarılı olmak için; sigaraların insan sağlığı üzerindeki etkilerini hekimler, sosyal medya ve diğer iletişim ilaçlarıyla insanlara atılmalıdır.