Carmina Burana - Carl Orff

Carmina Burana, 1803 yılında Münih'in güneyinde Bavyera bölgesindeki bir manastırda bulunmuş, ortaçağdan kalma (tahminen 13.yy) el yazmalarıdır. Bu yazıtlar 13. yy kültürel ve sosyal yapısını anlatır. Çoğu bölümleri ortaçağ latincesi, bazı bölümleri de ortaçağ almancası kullanılarak yazılmıştır. Müstehcen, kaba ancak samimi bir dili vardır. Talih, kader, aşk, sevgi, doğa, içki, eğlence gibi konular içerir. Bu yazıtlar Johann Andreas Schmeller tarafından düzenlenip 1847 yılında "Carmina Burana" (Beuern Şiirleri) adıyla yayınlanır.

Müzisyen kökenli bir aileden gelen Carl Orff, bir antikacıda bunu görür. Fortuna (Talih Tanrıçası) Carl Orff'un yüzüne gülmüştür. Carl Orff, hem dinleti biçiminde seslendirilebilecek, hem de sahnede talih tanrıçası Fortuna'nın çarkını betimleyen dekorlar önünde kostümlü olarak oynanabilecek, dans ve şarkı benzeri bir oyun bestelemeye karar verdi. Carl Orff 1935 yılında bir sahne kantatı olarak Carmina Burana'yı besteler. Eser ilk defa 1937 yılında sahnelenmiştir.

Carl Orff (10 Temmuz 1895 - 29 Mart 1982, Münih)

Bu eser içerik ve biçim yönünden farklılık gösteren 3 bölümden oluşur. İlk bölüm doğayı ve aşkı dile getirir. Başlangıç korosu talih tanrıçası Fortuna'ya saygılarını sunar. İçeriği sonsuz değişimdir. Sadece erkeklerin yer aldığı ikinci bölüm meyhanede geçer. Kaba saba, açık saçık sözlerle dolu içki şarkıları söylenir. Üçüncü bölüm sevgi konusunun işlendiği bir soprano solo ile başlar. Ardından baritonunateşli bir kur yaptığı şarkı gelir. Sopranoyla karşılıklı söyleşirler. Erkekler şaka yollu bu mutlu çiftten söz ederler. Koro buna çocuk şarkılarını andıran zarif, sevimli bir ezgiyle katılır. Sevgi ve aşk itiraf edilir. Kendinden geçen koro, güzellik tanrıçası Venüs'ü kutlar ve başlangıçtaki "O Fortuna" bölümü yenilenir.

Eserin en ünlü iki şarkısı, Reha Muhtarlı Show Haberden hatırladığımız O Fortuna ve Fortune Plango Vulnera'dır.

24/02/2014, O Fortuna - İzmir Devlet Opera ve Balesi, AASSM

O Fortuna'nın sözleri ve çevirisi:

O Fortuna                                     Ey talih
velut luna                                      ay gibi
statu variabilis,                              döneksin
semper crescis                               hep büyüyen
aut decrescis;                                 veya küçülen
vita detestabilis                              menfur hayat
nunc obdurat                                 önce zulmeder
et tunc curat                                  ve sonra teselli eder
ludo mentis aciem,                        canının istediği gibi
egestatem,                                     sefalet
potestatem                                    ve kudreti
dissolvit ut glaciem.                      buz gibi eritir

Sors immanis                               Kader korkunç
et inanis,                                      ve boş
rota tu volubilis,                           sen çark-ı felek
status malus,                                sen kötüsün
vana salus                                    refah boşunadır
semper dissolubilis,                     ve daima hiçliğe dönüşür
obumbrata                                   gölgeli
et velata                                       ve örtülü
michi quoque niteris;                   bana da zarar veriyorsun
nunc per ludum                           şimdi hilekarlık ile
dorsum nudum                            çıplak sırtımı
fero tui sceleris.                           kötülüğüne teslim ediyorum

Sors salutis                                   kader sağlıkta
et virtutis                                      ve erdemde
michi nunc contraria                    bana karşıdır
est affectus                                   sürülen
et defectus                                   ve ezilen
semper in angaria.                       daima esarette
Hac in hora                                 o halde şu saatte
sine mora                                    geç olmadan
corde pulsum tangite;                  titreyen tellere vurun
quod per sortem                          madem ki kader
sternit fortem,                              güçlü kimseyi yere vuruyor
mercum omnes plangite!             herkes ağlasın benimle!


Andre Rieu'dan O Fortunayı daha önce paylaşmıştım. Ona da buradan ulaşabilirsiniz.